1- İş yurtları Kurumu Nedir?
4301 sayılı Kanun ile oluşturulan İş yurtları Kurumu, Adalet Bakanlığının bağlı bir kuruluşudur. Organları Yüksek Kurul, Daire Başkanlığı ve İş yurtlarıdır. Kuruluş Kanununda Kurumun amacı, statüsü, teşkilatlanma tarzı ve görevleri açıklanmıştır.
4301 sayılı İş yurtları Kurumunun Kuruluş ve İdaresine İlişkin Kanun, İş yurtları Kurumunun bağlı bir kuruluş olduğunu zikretmektedir.
“Bağlı Kuruluş” kavramı 3046 sayılı Bakanlıkların Kuruluş ve Görev Esasları Hakkında Kanunun 10 uncu maddesinde açıklanmıştır. Buna göre bağlı kuruluş “ Bakanlığın hizmet ve görev alanına giren ana hizmetleri yürütmek üzere, bakanlığa bağlı olarak, özel kanunla kurulan özel bütçeli” kuruluşlardır.
İş yurtları Kurumu kurulduğu 1997 yılından itibaren 4301 sayılı Kanun ile “ Adalet Bakanlığına bağlı, belirli bir kamu hizmetini yürütmek üzere kurulan, gelir tahsis edilen ve bu gelirden harcama yetkisi verilen, kuruluş ve çalışma esasları özel kanunla düzenlenen” bir kamu idaresi olarak faaliyet göstermektedir.
4301 sayılı Kanunun 1 inci maddesinde “Hükümlü ve tutukluların meslek ve sanatlarının korunup geliştirilmesi veya bir meslek ve sanat öğrenmeleri amacına yönelik olarak çalışmalarını sağlamak üzere; iş yurtları açmak ve bunların bütün mali ve idari işlerini bir merkezden düzenlemek ve yönetmek amacıyla Adalet Bakanlığına bağlı Ceza İnfaz Kurumları ile Tutukevleri İş yurtları Kurumu kurulmuştur.” denilmek suretiyle kuruluş amacı açıklanmıştır.
Kuruluş amacında belirtilen “iş yurtları” kavramı ise 4301 sayılı Kanunun 6 ıncı maddesinde “iş yurtları, hükümlü ve tutukluların meslek ve sanatlarını koruyup geliştirmek veya bunlara bir meslek ve sanat öğretmek, bu suretle üretilen ekonomik değerleri pazarlamak için ceza infaz kurumları ile tutukevleri bünyesinde oluşturulan tesis, atölye ve benzeri ünitelerdir.” şeklinde tarif edilmiştir.
4301 sayılı Ceza İnfaz Kurumları ile Tutukevleri İş yurtları Kurumunun Kuruluş ve İdaresine İlişkin Kanunun 17 inci maddesi, "kanunlarda geçen “ mütedavil sermayeli iş gören cezaevleri ile ıslahevleri ” ve “ceza ve ıslahevleri atölyeleri” ibareleri “ İş yurtları Kurumu ve iş yurtları” olarak değiştirilmiştir" hükmünü taşımaktadır.
İş yurtları Kurumunun sermaye kaynakları 4301 sayılı Kanunun 7 inci maddesinde sayılmıştır.
Bunlar;
a) İş yurtları faaliyetlerinden elde edilen gelir ve kârlar,
b) 30.06.1934 tarihli ve 2548 sayılı Kanunun 1 inci maddesine göre tahsil edilen harçlar ile 2 inci maddesine göre alınacak yiyecek bedelleri,
c) 492 sayılı Harçlar Kanununa bağlı (1),(2) ve (3) sayılı tarifelere göre alınan yargı ve noter harçlarının ilgili yıl bütçesi gelir tahmini tutarının %35'ine tekabül eden miktarda İş yurtları Kurumuna aktarılmak üzere Adalet Bakanlığı bütçesine konulacak ödenek,
d) Ceza infaz kurumları ve tutukevleri ile iş yurtlarının demirbaşına kayıtlı olup hizmet dışı bırakılan eşya ve araçlarla yemek ve ekmek artıklarının satışından elde edilen gelirler,
e) Bağış ve yardımlar,
f) Faiz ve sair gelirler.
İş yurtları Kurumu bütçesinden, İş yurtları Kurumu Yüksek Kurulunca belirlenen miktar ve esaslar dahilinde; Kurumun hizmet ve çalışmalarının yürütülmesiyle ilgili her türlü döşeme, demirbaş, makine, teçhizat, kara, hava ve deniz taşıtları alımı, bakımı, onarımı, işletilmesi ve diğer tüm giderleri ile Bakanlık merkez ve taşra teşkilatı ile bağlı kuruluşlarının bina alım, inşa, onarım, demirbaş, araç, gereç, ve sair her türlü ihtiyaçları için harcama yapılabilir. Harcanmayan kısımlar, İş yurtları Kurumunun ertesi yıl bütçesine devredilir. Şu kadar ki, ceza ve infaz kurumları ve tutukevlerinin ihtiyacı için ayrılacak tutar, iş yurtları öz gelirlerinin %90'ından az olamaz.
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile getirilen düzenlemede de İş yurtları Kurumunun, merkezi yönetim kapsamındaki, özel bütçeli bir kamu idaresi olduğu tekrarlanmıştır.
2-YargıKararları;
Kurumumuzun işleyiş ve görevlerine ilişkin olarak meydana gelen çeşitli uyuşmazlıklar karşısında yargı mercilerince verilen ve kesinleşen kararları;
1-Hukuk davalarında karşı taraf kamu kurumu olduğu takdirde ihtilafların 3533 sayılı yasaya tabi olarak, hakem usulüne göre çözümleneceği mahkeme ve Yargıtay kararlarıyla istikrar kazanmıştır.
2-Adalet Bakanlığına ve Kurumumuza tahsis edilen hazine arazilerinden Maliye Bakanlığınca tahsis kaldırılmadığı sürece kira veya ecri misil adı altında herhangi bir alacak talep edilemeyeceği mahkeme ve Yargıtay kararlarıyla kabul görmüştür.
3-İşyurtlarınca ceza infaz kurumları içinde ve dışında (Çay Paketleme Tesisi, Açık Ceza İnfaz kurumu kantin ve çay ocağı ,Terzihane, İnşaat işkolu ,Adliye kantini, adliye çay ocağı ,Rize Eğitim Merkezi Misafirhane İşletmeciliği .Rize Eğitim Merkezi kantini, Rize eğitim Merkezi Çay ocağı .) Kurum iş koluna bağlı olarak çalıştırılan hükümlüler için kısa vadeli prim ödemesi gerektiği mahkeme ve Yargıtay kararıyla uygun görülmüştür.
4-Tüm Ceza İnfaz kurumlarında barınan hükümlü ve tutukluların çay ihtiyaçlarının karşılanması için Kalkandere Açık Ceza infaz kurumu İş yurdu Müdürlüğünün bünyesinde Bakanlığımızın 17-11.2016 tarihli yazıları ile Çay paketleme İşkolu açılmıştır. Kurulan çay paketleme tesisimizin alanı 2070 metre kare olup burada 5 Personel ve 30 hükümlü işçi meslek edindirme faaliyetleri kapsamında çalıştırılmaktadır.
1-Çay paketleme Tesisimizde 1000 gr lık Sayılı gün çayı, 500 gramlık Sayılı gün çayı, 200 gr lık sayılı gün çayı ve 400 gr lık hediyelik kutu çay ve 500 gr lık Elban Kalkandere Rize Çayı yapılmaktadır.
2-Terzi atölyesinde Tek kişilik Nevresim takımı yapılmaktadır. Ayrıca hükümlülerin ihtiyaçları olan küçük çapta tamir ve ütü işleri de yapılmaktadır.
3-Rize Personel Eğitim Merkezi Misafirhane, kantin-çay ocağı işletmeciliği İş yurdu tarafından işletilmektedir.
4-Rize Adliye Sarayı hizmet binasında Çay ocağı ve kantin işletmeciliğini İş yurdumuz tarafından işletilmektedir.
5-Kurumumuzun 492 sayılı Harçlar Kanununun 13 j maddesi gereğince harçtan muaf olduğu mahkeme kararıyla belirlenmiştir.
6-İşyurtları Kurumu 4301 sayılı yasanın gerekçesinde de belirlendiği gibi Adalet Bakanlığına bağlı özel bütçeli tüzel kişiliği olan bir kuruluştur
şeklindedir.